კვანტური საქანის იმპულსის მომენტის შეუქცევადი დინამიკა

ავტორი: არჩილი უგულავა
თანაავტორები: ზ. ტოკლიკიშვილი, ს. ჩხაიძე
საკვანძო სიტყვები: კვანტური საქანი; მოძრაობის შეუქცევადობა
ანოტაცია:

განხილულია კვანტური საქანის დინამიკა, რომელიც აღიწერება მათიე-შრედინგერის განტოლებით და გააჩნია კლეინის მეოთხე ჯგუფის სიმეტრია. შესწავლილია იმპულსის მომენტის საშუალო მნიშვნელობისა და კვანტური ფლუქტუაციების დამოკიდებულება ამოცანის პარამეტრზე (საქანის სიგრძეზე) სიმეტრიის სხვადასხვა ჯგუფისათვის. ნაჩვენებია, რომ იმპულსის მომენტის საშუალო მნიშვნელობები არაგადაგვარებული კვანტური მდგომარეობებისათვის (მეოთხე ჯგუფის სიმეტრიის არე) მიისწრაფიან ნულისაკენ, ხოლო იგივე მდგომარეობების საშუალო კვადრატული ფლუქტუაციები კი განსხვავდებიან ნულისაგან და, მაშასადამე, გადაფარავენ საშუალო მნიშვნელობებს. აფლუქტუაციების გადაფარვის არეში სხვადასხვა კვანტური მდგომარეობები ხდება განურჩეველი. ამ შემთხვევაში, კვანტური ფლუქტუაციები ასრულებენ საწყისი პირობების იმ მცირე ცდომილებათა როლს, რომლისგანაც ფორმირდება დინამიკური სტოქასტურობა და მოძრაობის შეუქცევადობა კლასიკური სისტემების განხილვისას. მაშასადამე, შეიძლება იმის მტკიცება, რომ პარამეტრის მიმართულების ცვლილების მიმართ იმპულსის მომენტის საშუალო მნიშვნელობის დინამიკას აქვს შეუქცევადი ხასიათი.